کد مطلب:46177 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:50

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

مكتب اصالت چه مي گويد؟ و روش آنها در تحليل مسائل فلسفي چيست؟

مكتب اصالت العمل روش دانشمنداني است كه توجّه خود را فقط به مسائل حسي و عملي معطوف داشته و از بحث در پيرامون مسائل عقلي و فكري محض، خودداري مي نمايند براي اينكه روش و در ضمن خطاي آنان روشن شود نظر آنها را بيان مي كنيم:
اصولا مسائل فلسفي(مسائل فلسفي، يك سلسله مسائل كلي و عمومي است كه هرگز اختصاص به موضوع معيني ندارد; مثلا بحث در پيرامون علّت و معلول، بحث فلسفي است زيرا اين گونه مسائل در رشته مخصوصي بحث نمي كند. ولي بحث از آثار ظاهري اجسام(فيزيك) و يا باطني آنها(شيمي) بحث علمي است نه فلسفي بر دو قسم است:
1. مسائلي كه از قلمرو حس بيرون است و با ابزار علمي مادي قابل آزمايش نيست و در «لابراتوار» و با ادوات مادي نمي توان آنها را اندازه گيري نمود مانند تمام مسائل ماوراء الطبيعه كه فقط جنبه تعقلي دارد و بايد در عالم وسيع عقل برسي شود.
2. آن سلسليه بحثهاي كلي، كه از روي مسائل قطعي علوم طبيعي و رياضي كه متكي به تجربه و آزمايش است مي توان بر آنها استدلال نمود، و درباره آن نظر داد. مكتب اصالت العمل معتقد است كه آن رشته از مسائل كلّي كه متكي به علوم حسي نيست و از طريق آزمايش و دستگاههاي سنجش علمي قابل اندازه گيري نمي باشد. اظهار نظر درباره آنها مشكوك خواهد بود.
آنها مي گويند: فلاسفه تعقل هزارها سال است كه پيرامون مسائل فلسفي، بحثها نموده اند و هنوز كه هنوز است اختلاف آنها بر اين مسائل يك سره نشده و گاهي دامنه

ـ72ـ
اختلاف وسيع تر مي گردد و اين اختلاف گواه بر اين است كه اين مسائل، پيچيده اند و قابل حل نيستند.
اين بود خلاصه نظريه پيروان اين مكتب كه در قرن هفدهم پايه گذاري گرديده و تاكنون طرفداراني دارد.
دانشمندان الهي، كساني كه دايره وجود را منحصر به ماده و انرژي نكرده و با نظر واقع بيني وسيع، ديده به صفحه هستي مي گشايند، نسبت به اين طرز تفكر اشكالات زيادي دارند و با اصول علمي اين نظريه را رد كرده اند و در اينجا به قسمت مختصري از آن اشاره مي شود.
اينكه گفته مي شود فقط به امور حسي بايد اعتماد كرد سخني است كه حتي پيروان اين مكتب(عملا) با آن مخالفند زيرا آنان در علوم قضايا را به طور كلّي تلقي مي كنند مثلا مي گويند سرعت نور در ثانيه سيصد هزار كيلومتر است، در صورتي كه اين قضيه به صورت كلّي آزمايش نشده است و آنچه مورد آزمايش واقع شده، يك سلسله موارد مخصوص بوده آنهم در شرايط معين، سپس آن را با يك نوع استدلال عقلي تعميم داده اند و آن اينكه:
سرعت مزبور مربوط به حقيقت نور است و شرائط هرگز در آن دخالت ندارد، پس نور در هر كجا باشد اين سرعت را خواهد داشت.
روشن تر بگوئيم: دانشمندان آزمايشهاي خود را درباره سرعت نور در شرائط مختلفي انجام داده اند و چون سرعت نور را در تمام اين شرائط ثابت ديده اند از اين آزمايشها، پي به يك قانون كلّي عقلي برده و ادعا كرده اند كه هر نوري در هر نقطه و در هر زمان كه باشد سرعت ثابتي خواهد داشت، ما از اين آقايان مي پرسيم، آيا اين قانون به صورت

ـ73ـ
كلّي محسوس شما است، يا اينكه از چند محسوس پي به غير محسوس برده اند به طور مسلّم پاسخ همان دومي است.
وانگهي دانشمندان طبيعي در بسياري از تئوريها و فرضيه ها به يك سلسله مسائل عقلي حدسي تكيه كرده و نتائجي گرفته و مي گويند مثلا دانشمندان زمين شناس در پيدايش زمين و طبقات مختلف آن نظرياتي دارند كه هرگز براي احدي محسوس نبوده و آنچه محسوس است همان آثاريست كه نشانه يك سلسله عللي است كه از طريق حدس و تفكر به دست مي آيد.
اينكه مي گويند: «دانشمندان تعقلي، همواره بر سر اين مسائل اختلاف دارند پس اين مسائل قابل حل نيست دور از حقيقت است زيرا همواره چهره حقيقت با پرده هايي پوشيده شده است كه به وسيله بحث و گفتگو تدريجاً از ميان مي رود، و در واقع هر يك از اين اختلافها قدمي است به سوي واقع، و وجود اختلاف هرگز دليل بر آن نيست كه اين دانشمندان بر واقع نرسيده اند بلكه از آنجا كه موضوع وسيع و پراهميّت است، هر يك از اين دانشمندان قسمتي از واقع را درك كرده اند و هر روز حقائق تازه اي روشن مي گردد. امروزه بسياري از مسائل فلسفي تعقلي به همين صورت در آمده است و پس از طي مراحلي روي اصول مخصوص به خود، قطعي گرديده و به اصطلاح از مسائل مسلّم فن فلسفه تعقلي شمرده شده است، و وجود مسائل مورد اختلاف ديگر دليل بر عدم پيشرفت گفتگوهاي فلسفي در همه زمينه ها نيست(1).

(بخش پاسخ به سؤالات )

ـــــــــــــــــــــ
1 - مأخذ: كتاب پرسشها و پاسخهاي مذهبي، ج 2، ص 56، انتشارات نسل جوان.

ـ74ـ